بیش فعالی چیست و چگونه تشخیص و درمان می‌شود؟

بیش فعالی یک نوع اختلال مغزی است که باعث می‌شود شخص نتواند به خوبی توجه کند، آرام بماند و رفتار خود را کنترل کند. این اختلال معمولاً در دوران کودکی و نوجوانی شروع می‌شود و ممکن است تا سن بالا هم ادامه داشته باشد.
افراد مبتلا به ADHD دارای سه گروه علامت هستند: بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری.

برخی از علائم ADHD عبارتند از:

• دشواری در تمرکز، گوش دادن، پیروی از دستورالعمل‌ها و تکمیل وظایف
• آسان پرت شدن توجه توسط صداها یا محرک‌های دیگر
• فراموشکاری، غفلت، سرخوردگی و خستگی
• بروز پاسخ‌های نامناسب یا نامطلوب در شرایط اجتماعی
• بروز حالات عصبانیت، نارضایتی، ناراحتی یا خشم
• حرکات بسیار زیاد، ناتوانی در آرام نشستن یا صبر کردن
• دخالت در فعالیت‌های دیگران، قطع حرف زدن یا عجله کردن

ADHD چگونه تشخیص داده می شود؟

علت دقیق ADHD یا بیش فعالی هنوز شناسایی نشده است، اما محققان فکر می‌کنند که عوامل ژنتیک، محیط زیست و مغز در آن نقش دارند. ADHD گاهاً در خانواده‌ها به ارث میرسد و دارای نرخ وراثت بالای است. همچنین برخی از عوامل خطرساز ADHD مانند: قرار گرفتن در معرض سموم یا عفونت‌های مادرزادی، زایمان زودرس یا آسیب دیدگی مغز.

5 مراحل تشخیص فرد بیش فعال عبارتند از:

• از فرد در مورد علائم، سابقه و چگونگی تأثیر آنها بر زندگی خود سؤال کنید. همچنین ممکن است فرد برای اندازه گیری علائم خود پرسشنامه ها یا مقیاس های رتبه بندی را پر کند.
• پرسیدن از خانواده، دوستان، معلمان یا همکاران در مورد رفتار و عملکرد آنها در محیط های مختلف، مانند خانه، مدرسه یا محل کار.
• استفاده از معیارهای موجود در راهنمای تشخیصی و آماری انجمن بیش فعالی و کمک توجهی برای تعیین اینکه آیا فرد تشخیص ADHD را دارد یا خیر. این معیارها شامل داشتن الگوی مداوم بی توجهی و یا بیش فعالی-تکانشگری است که در عملکرد یا رشد اختلال ایجاد می کند و داشتن علائمی که قبل از 12 سالگی شروع شده و در بیش از یک موقعیت وجود دارد.
• رد سایر علل یا شرایطی که می توانند علائم را بهتر توضیح دهند، مانند مشکلات پزشکی، اختلالات روانی، سلامت روان (برای درک بهتر مفهوم سلامت روان به مقاله سلامت روان مراجعه کنید) سوء مصرف مواد یا عوامل محیطی.
• انجام معاینه فیزیکی و برخی آزمایشات برای بررسی هر گونه مسائل بهداشتی که ممکن است بر عملکرد یا رفتار مغز فرد تأثیر بگذارد.

فرآیند ارزیابی ممکن است چندین ساعت یا چند روز طول بکشد تا تکمیل شود. همچنین ممکن است متخصصان مختلفی را که در جنبه های مختلف ADHD تخصص دارند، شامل شود. تشخیص ADHD بر اساس یک آزمایش یا ابزار واحد نیست، بلکه بر اساس ارزیابی جامع علائم و عملکرد فرد است.

روش های درمان بیش فعالی چیست؟

ADHD یا بیش فعالی قابل درمان است و با دارو، روان‌درمان، تغییرات سبک زندگی و سایر روش‌های درمان قابل کنترل است. هدف از درمان ADHD کاهش علائم و بهبود عملکرد و کیفیت زندگی فرد است.
برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان ADHD عبارتند از:

محرک‌ها (مثل متيل فينيديت يا آمفي تاميی)، اتومكستيی، گوانفاسيی و كلويديی. این داروها با بهبود توجه، کاهش بيش فعالی و كنترل تكانشگری به درمان ADHD كم می كنند.
روان‌درمانی می‌تواند به افراد مبتلا به ADHD کمک کند تا با مشکلات خود مقابله کنند، اعتماد به نفس خود را افزایش دهند، مهارت‌های جدید یاد بگیرند و احساسات خود را مدیریت کنند.

برخی از روش‌های روان‌درمانی عبارتند از: درمان شناختی-رفتاری (CBT)، درمان رفتاری، درمان خانوادگی و آموزش مهارت‌های اجتماعی برای دانش آموزان بیش فعال .
تغییرات سبک زندگی نیز می‌تواند به افراد مبتلا به ADHD کمک کند تا علائم خود را کنترل کنند و سلامت خود را بهبود بخشند. برخی از تغییرات سبک زندگی عبارتند از: خواب کافی، تغذیه سالم، ورزش منظم، اجتناب از کافئین و الکل، استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی و گرفتن حمایت از دیگران.