پیش بینی دلزدگی زناشویی بر اساس طرحواره ها

پیش بینی دلزدگی زناشویی بر اساس طرحواره های ناسازگار اولیه و سرمایه روان شناختی

دلزدگی زناشویی و ازدواج یکی از اساسی‌ترین تجربه‌هایی است که بر زندگی افراد تاثیر می گذارد و و رابطه زناشویی که اساس تربیت و نسل های آینده را تشکیل می دهد، بسیار حائز اهمیت است. یکی از مولفه های مهمی که روابط زناشویی را با خطراتی مواجه می سازد،دلزدگی زناشویی است.افراد با یکسری توقعات و پیش زمینه هایی  وارد رابطه می شوند اما هنگام روبرو شدن با چالش‌ها و پستی و بلندی های زندگی زناشویی به تدریج دچار دلزدگی از رابطه شده و عشق و صمیمیت کمرنگ‌تر می‌شود

عوامل زیادی در بروز دلزدگی زناشویی نقش دارند که یکی از مهمترین آنها می توان به طرحواره های ناسازگار اولیه اشاره کرد. حال سوال پیش می‌آید که طرحواره ناسازگار اولیه چیست؟

عوامل بروز دلزدگی زناشویی

پیش از اینکه به سراغ طرحواره ناسازگار برویم نخست باید بدانیم منظور از طرحواره چیست؟ به طور کلی طرحواره یعنی مجموعه ای از اطلاعات درباره یک موضوع خاص. به عنوان مثال به اطلاعاتی که شما درباره فصل بهار دارید «طرحواره  بهار »اطلاق می‌شود .

بنابراین ما درباره هرچه که در اطرافمان وجود دارد یک طرحواره داریم و ذهن ما با ساختن این طرحواره ها اطلاعات را دسته بندی و در حافظه ذخیره می‌کند. نوزاد انسان از اولین لحظه تولد که مادر او را در آغوش می‌گیرد ساختن طرحواره خود را آغاز می‌کند و به مرور زمان تجربه هایی را کسب می کند و به دسته بندی آنها می‌پردازد و اولین طرحواره های خود را می سازد. اگر این تجربه‌ها خوب و مثبت باشند، طرحواره های مثبت و اگر منفی باشند طرحواره های منفی شکل می گیرند .چون طرحواره های منفی عملکرد مناسبی ندارند به آنها طرحواره های ناسازگار گفته می شود و چون در دوران اولیه زندگی شکل می گیرند به آنها طرحواره  های ناسازگار اولیه می گویند.

طرحواره ها به پنج حوزه تقسیم شده اند که هریک شامل چند طرحواره می باشند.

• بریدگی و طرد
• خودگردانی و عملکرد مختل
• محدودیت های مختل
• دیگر جهت مندی
• گوش به زنگی بیش از حد و بازداری

موضوع بعدی سرمایه روانشناختی است.سرمایه روانشناختی جنبه‌های مثبت روان افراد را برآورده می‌کند و بر نقاط مثبت متمرکز است که شامل چهار مولفه می‌باشد.

• خودکارآمدی
• امید
• خوش بینی
• تاب آوری

با افزایش سرمایه روانشناختی افراد میتوان صمیمیت زناشویی آنان را بهبود بخشید.

به همین منظور پژوهشی ترتیب دادیم و به این پژوهش در صدد پاسخگویی به این سوال است که آیا می‌توان بر اساس سرمایه روانشناختی و طرحواره های ناسازگار اولیه دلزدگی زناشویی را پیش‌بینی کرد؟

 برای این منظور از پرسشنامه طرحواره یانگ(YSQ_SF)  و مقیاس دلزدگی زناشویی پاینز (CMB) و پرسشنامه سرمایه روانشناختی لوتانز(PCQ) استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان داد که طرحواره های حوزه بریدگی و طرد و طرحواره های حوزه محدودیت های مختلف پیش بینی کننده دلزدگی زناشویی هستند.

در اولی فرد نمی‌تواند دلبستگی ایمنی با دیگران برقرار کند و نیاز به امنیت و محبت و عشق  خود را برآورده سازد. در واقع نیاز به دلبستگی و امنیت در فرد وجود دارد ولی چون در گذشته نادیده گرفته شده ترس از طرد مانع ابراز نیاز در رابطه زناشویی می شود و دومی منجر به رخ دادن مشکلاتی در رابطه با هدف گذاری و رسیدن به اهداف است و عدم همکاری می تواند منجر به افزایش نارضایتی و ناخوشایندی های زندگی زناشویی شود.

همچنین چون سرمایه روانشناختی یک ظرفیت عملکرد مثبت است، می‌توان انتظار داشت که افراد متاهلی که باورهای مثبتی دارند از پس از وظایف رابطه خود برآیند و سرمایه روانشناختی بالا از افراد متاهل در برابر هیجان های منفی و احساس ناتوانی که از مشخصه های دل زدگی زناشویی است محافظت می کند.

 در مجموع با توجه به اینکه طرحواره ها ی حوزه بریدگی و طرد و طرحواره های حوزه محدودیت مختلل به همراه مولفه امیدواری سرمایه روانشناختی پیش‌بینی‌کننده معنادار دلزدگی زناشویی هستند، مشاوران و روانشناسان حوزه زوج و مداخلات زناشویی می توانند از نتایج به دست آمده در پژوهش حاضر برای ارزیابی و تهیه مداخلات برای زوجین دچار دلزدگی زناشویی استفاده کنند.